معنويت و رشد آن در دين تحت عناوين خاصّي آمده كه هر كدام مسير واحدي دارند. آن واژه‏ها عبارتند از: اطاعت و فرمانبرداري؛ قرب و نزديك شدن به خداوند؛ انقطاع و بريدن از غير خدا و فقط اطاعت او؛ عبوديت و بندگي حق و رهايي از غير؛ خلوص و اخلاص و مراتبي كه ديگر انگيزه‏اي غير از رضايت حق در حركات نباشد؛ تزكيه و پاك نمودن خويش از هر آلودگي نفساني.
اين همه حالاتي هستند كه حاكي از گرايش بالاي معنوي در مؤمن هستند، امّا مسير اين مراحل همه از شناخت و سپس عشق و ايمان شروع مي‏شود. شناخت خدا و مهر و لطف و وفاي اوست كه در انسان عشقي را پايه مي‏ريزد كه به ايماني برتر دست مي‏يابد و سپس اطاعت و عمل در مراتب گوناگون آن شكل مي‏گيرد. در اين باره خودشناسي و خداشناسي و مطالعه كتابهاي اخلاقي و اسوه‏ها و مناجاتهاي عميق ائمه«عليهم السلام» راه را هموار مي‏سازد و همتي را بارور مي‏كند، تا به احساس دلخواه دست يابيم؛ گرچه در مراتب اين ادراك نبايد هدف لذّت روحي باشد و اطاعت و عمل به تكليف بر همه چيز مقدّم است.
توجّه به موانع حركت و درك معنويّت بسيار مهم است. مثلاً گاهي بخل و عدم انفاق همه احساسهاي معنوي را كور مي‏كند. ممكن است جواني كه در سنين ازدواج است و بايد ازدواج كند، از اين كار خودداري كرده و بخواهد با رفتن به حج درجات معنوي كسب كند. در حالي كه پيامبر اكرم«صلي الله عليه وآله» فرموده‏اند: «ازدواج كسب نيمي ازدين است». پس در سير معنوي بايد هم به روشها، هم به مراحل و هم به موانع توجّه داشت.
در آيه زيبايي از قرآن مي‏خوانيم: «يضع عنهم اصرهم و الاغلال التي كانت عليهم» (سوره اعراف، آيه 157). پيامبران سنگينيها و زنجيرها را از پاي انسانها برمي‏دارند پس بايد در خويش تأمّلي كرد و اين زنجيرها را برداشت. اين موانع و زنجيرها عبارتند از: دلبستگي به تعريف و ستايش مردم، وسوسه‏هاي شيطاني، هواهاي نفس و جلوه‏هاي دنيا. چاره كار نيز در عشق و ايمان بزرگتر است، كه اين زنجيرها را بگسلد. معرفت و مقايسه آنچه راه حق مي‏دهد و آنچه اين موانع و زنجيرها مي‏دهند، انسان را به عشق و ايماني بزرگتر، يعني عشق به اللَّه رهنمون مي‏سازد.